Tussen 5 en 12 maart 2011 nam Rob van Esch, directeur NLkabel, deel aan een studiereis naar de VS. Tijdens de reis werden meer dan 20 bedrijven en organisaties bezocht, die op de een of andere manier van doen hebben met televisie, en opereren in het voorfront van de technologische veranderingen. Hier volgen zijn conclusies en verslag van de reis.
Er raast een reeks van vernieuwingen door het televisielandschap met onvoorspelbare gevolgen. Iets over de toekomst zeggen begint vaak met naar het verleden te kijken. Vijf jaar geleden was hét onderwerp de vervlechting van “de computer” en de televisie. Niemand wist dat er een iPhone zou komen, waardoor mobiele consumptie van video een enorme vlucht zou nemen. Niemand wist dat er in mei 2010 een nieuw soort apparaat zou worden gelanceerd, de iPad, die nu (na tien maanden al!) enorme veranderingen teweeg brengt in het televisielandschap. Niemand had Facebook voorzien, dat veel invloed heeft op allerlei zaken, en zeker ook op het kijkgedrag van mensen. Het steeds terugkerende thema, bij zo ongeveer ieder bezoek, was: “TV anywhere, any time on any device.” Het gaat snel. Als over de lange termijn werd gesproken, bleek bedoeld te worden: langer dan een jaar. Vraag is natuurlijk: wie heeft de beste kaarten? Zijn dat de traditionele distributeurs (kabel, satelliet), de nieuwe (telecombedrijven, vast en mobiel), de omroepen, de producenten, of de geheel nieuwe sterren aan het ?rmanent als Google TV, YouTube en Apple? Of Facebook, dat afgelopen week aankondigde ?lms te gaan verhuren via zijn website en bovendien een extreme database heeft met mensen die hun voorkeuren met elkaar delen? Mijn excuses voor de volgende zin: de conclusie is dat niemand dat nog weet (-:). Alles overziende, heb ik uit de reis de volgende trends gedestilleerd. Als er daarbij één kern is, is het deze: de consument is aan de macht.
Mensen houden niet van beperkingen; technologie helpt hen die te overwinnen De tijd is voorbij dat je vóór de TV en áchter de computer zit. Met de opkomst van de laptop weten veel mensen al twee schermen te combineren. De iPad (en zijn verwanten) zorgt weer voor een volgende fase. We hebben talloze voorbeelden, nu al werkend, gezien van ontzettend handige toepassingen op de iPad; via dat tweede scherm kun je navigeren door programma?s, extra informatie daarover vinden en die programma?s dan makkelijk naar het grote TV-scherm sturen. Traditionele TV, mobiele TV en verrijkende informatie worden dan gecombineerd. De technologie is er, en zoals vaak is de mens zelf de vertragende factor.
Mensen vertrouwen hun vrienden. Veel aandacht gaat uit naar de invlechting van social media bij televisie. Het is nog te vroeg om te weten welke kant het uitgaat. Komen aanbevelingen van je vrienden via de settopbox binnen (en klik, het aanbevolen programma begint) of is toch het tweede scherm het handigst om social media te laten helpen bij het bepalen van wat je wilt zien? We hebben voorbeelden van beide gezien, ze werken allebei mooi maar we zullen zien wat het wordt. Duidelijk is wel, dat de social media ook bij televisie een grote rol gaan spelen.
Mensen houden van kwaliteit; de uitdaging is hoe die te betalen Mooie ?lms, meeslepende programma?s, HD, 3D met of zonder bril, alles kan en alles kost ook geld. We zagen de studio?s waar heel veel mensen maanden bezig zijn om een ?special effect? te maken dat dan een minuut van een ?lm kan vullen. Content is King, hoorden we overal. Maar wel een dure koning! De vraag is hoe die betaald blijft worden. In ieder geval niet door mensen die alles gratis willen downloaden. Daarom wordt naarstig gezocht naar nieuwe verdienmodellen. Is Hulu het antwoord, een website waar grote studio?s hun series online beschikbaar stellen? Het geld komt binnen door uitgekiende reclames en ook door geld te vragen aan klanten om meer te mogen zien dan als ze gratis kijken. Of het massaal via internet beschikbaar stellen van ?lms en series, die dan tegen een gering bedrag te zien zijn? YouTube en Facebook lijken die kant op te gaan, waarbij contenteigenaren via YouTube ook op slimme manieren reclames kunnen inbouwen om zo inkomsten te krijgen.
De bezochte bedrijven en instellingen
Akamai. Akamai is een van de onzichtbare bedrijven die ervoor zorgen dat de videorevolutie via internet niet vastloopt. Daarvoor hebben ze 85000 servers in de wereld staan, een aantal dat voorlopig wel blijft groeien. Zij distribueren voor heel veel bedrijven hun data (bv een video of een softwareprogramma) en brengen die dan dichter bij de consumenten. Hele slimme software zorgt ervoor dat ze daar steeds de best mogelijke verbindingen voor gebruiken. Zij transporteren op die manier 2,4 Tbps (Terabit, iedere seconde) en dat getal verdubbelt ieder jaar. Zij registreren wereldwijd 13 miljoen hits op internet. Per seconde. Dat is een triljoen bezochte internetadressen per dag. Bezoek aan hun website is zeker aan te raden, die staat vol met interessante statistieken.
Boston Globe. De Boston Globe is een krant met historie, want die bestaat al sinds het eind van de negentiende eeuw. Die bezochten we om te bekijken hoe zo?n instituut inspeelt op de digitalisering. Tsja, wat moet ik daarvan zeggen als je vriendelijk wil blijven tegenover je gastheren …. laten we het er maar op houden dat de Nederlandse kranten een stuk verder zijn (en zelfs die hebben het zoals bekend niet gemakkelijk).
MIT. Het laatste bezoek aan Boston was aan het MIT. Onderzoekster Marie-José Montpetit gaf een inspirerende presentatie over de “disruptions in video delivery”. TV heeft de huiskamer verlaten, zijn oorspronkelijke domein. De invloed van sociale media wordt steeds groter bij de keuze van programma?s, mobiel rukt op en het transport gebeurt steeds meer via internet: “The anywhere / anytime / anydevice is upon us.” MIT doet daar veel onderzoek naar, en niet alleen technisch. Men betrekt er ook antropologische invalshoeken in, waarbij studenten bij mensen thuis gaan kijken wat de invloed van veranderingen voor hun videoconsumptie betekent cq wanneer men bereid is om van bestaande gewoontes (en providers) af te wijken. Dat is de crux bij het slagen van nieuwe ontwikkelingen. Microsoft TV, enkele jaren geleden gestart maar niet geslaagd, gaf aan consumenten te weinig reden om hun gedrag aan te passen. Er waren geen andere diensten dan die al aangeboden werden door bestaande providers; om écht door te breken, moet je natuurlijk wel wat extra?s bieden. Niet alle huidige ontwikkelingen werden positief beoordeeld. De onderzoekster had wel een leuke typering voor GoogleTV: in 1953 was er TV, in 2005 HDTV en in 2010 ADHD TV (hoewel ze – uiteraard – heel veel waardering had voor Google).
Kerner Studio. Kerner studio?s maken special effects voor ?lms; zo ongeveer alle grote ?lms zitten vol met Kerner?s ontplof?ngen, aardbevingen, haaien, etc. In werkplaatsen worden modellen van allerhande soort verzonnen en in elkaar gezet. Het kost soms maanden om zoiets te maken, en dan laten ze het in één seconde ontploffen (zo heb je nog eens eer van je werk!). Met speciale camera?s kun je die ontplof?ng dan erg vertraagd afspelen. Creativiteit wordt daar voortdurend op de proef gesteld. Het is vaak ook onder grote druk. Terwijl de première van een ?lm over drie maanden gepland is, komt dan de opdracht: we moeten nog een mooi einde hebben…. en dan begint het proces om wat te verzinnen. Echt heel erg spannend!
Google en YouTube. Google en YouTube zijn echt Amerikaanse bedrijven. Voordat je binnen gaat moet je een verklaring tekenen dat je geen dingen die je daar hoort naar buiten brengt, tenzij die informatie ook via derden al bekend is. Gelukkig is er wel veel al publiekelijk bekend, dus kan ik er toch iets over zeggen. De cijfers van YouTube zijn indrukwekkend, ik heb er eerder over geschreven. In de VS is YouTube nog meer een volwassen zender aan het worden dan elders. Zo kun je zo maar grote ?lms bekijken, in goede kwaliteit, als de Da Vinci Code. Dat het niet buiten de VS zo is, is een kwestie van rechten (wat dan tegelijk ook weer een voedingsbron is voor piraterij). Google TV is vorig jaar gelanceerd in de VS. Het is een kastje met software, dat je via het tv scherm toegang geeft tot alle beschikbare content. Het maakt niet uit of die content wordt aangeboden via de ?traditionele? televisiekanalen, on demand, of via het internet. Google vindt het wel. We hebben in de VS weinig lovende woorden gehoord van derden over Google TV. De onderzoekster bij het MIT in Boston was niet erg lovend omdat ze vond dat de zoekalgorithmes die gebruikt worden beter voor internet geschikt zijn dan voor videocontent. Anderen wezen erop dat Google TV met de belangrijkste ontentleveranciers geen afspraken heeft, zodat de programma?s die mensen het meeste willen kijken niet door Google TV gevonden worden. De tijd zal het leren, en één ding is zeker: Google is te groot en te innovatief om niet heel snel van de kritiek te leren. Tijdens ons verblijf maakte Warner Bros en Facebook bekend dat ze gaan samenwerken om content van Warner beschikbaar te maken via Facebook. Dat leidde in de VS direct tot een koersdaling van Net?ix van meer dan 10%. Dat bedrijf, oorspronkelijk in de videoverhuur, haalt nu zijn inkomsten uit het online aanbieden van ?lms. En Facebook is inmiddels zo groot, dat een succesvolle introductie van zo?n nieuwe dienst een erg groot gat zou kunnen schieten in de inkomsten van Net?ix. Het thema dat voortdurend terugkomt in deze reis is de invloed van social media op de keuze van consumenten. Bij ?lms is een wezenlijke verandering gaande: was het “vroeger” zo dat een ?lm gelanceerd werd in de bioscoop, er komt een recensie, en dan komen mensen wel of niet gedurende de weken. Nu is het zo dat tijdens de eerste dagen een ?lm via social media al wordt gemaakt of gebroken.
Epiloog. In Los Angeles bezochten we de Sony studio?s en verschillende mediabedrijven. Tijdens ons bezoek vond de verschrikkelijke ramp in Japan plaats; in de nacht werd Santa Monica geëvacueerd in verband met de Tsunami maar in de ochtend mocht iedereen weer terug. Met de hele groep keken we het NOS-journaal op een iPad, en hoe verschrikkelijk de gebeurtenissen ook zijn, het absolute thema van de reis werd nog eens duidelijk: TV anywhere, any time on any device.
Cultuur. Het gaat om de toekomst van televisie, maar wat ons tijdens de reis opvalt is de verschillen in bedrijfsculturen. We zien een enorme variëteit in bedrijven, en we hebben het idee dat we ook de uitersten wel gezien hebben. Het is moeilijk te verwoorden, maar het gaat om uiterlijk en innerlijk van bedrijven. Paar voorbeelden. De Boston Globe, in Boston bezocht. Het bedrijf zag er eigenlijk niet uit (oud interieur, bedompte werkplekken), en je voelde dan ook geen positieve energie daar – ik lijk de Dog Whisperer wel (-:). Uiterlijk én innerlijk waren in harmonie, maar dan wel met een negatieve uitstraling. Bij Google is alles op en top geregeld. Met het uiterlijk zit het wel goed: kantoren zijn superhip, je kunt slaapkooien reserveren voor als je wat moe wordt (wel twee dagen van tevoren reserveren), er is het dubbele aantal vakantiedagen vergeleken met de rest van de VS, je kunt gratis eten en drinken, etc. Je hoeft het bedrijfsterrein eigenlijk alleen maar te verlaten om even thuis te gaan slapen. Tegelijk bekruipt je het gevoel dat alles té goed is geregeld. Het bezoek aan Kerner studio?s was het tegenovergestelde. Oude kof?ezetautomaten, oude stoelen in een afgebladderde ruimte. Dan denk je, waar zijn we nou beland. Tot we de presentatie kregen van wat zij doen en vooral hoe. Echt helemaal geweldig, daar ging het dus vooral over de binnenkant van het bedrijf. Wat tot nu toe tot het meeste enthousiasme en bewondering bij alle deelnemers heeft geleid.
Door Rob van Esch. U kunt het hele verslag, ook voorziern van foto’s, hier downloaden als PDF.